„Ameryka po nordycku. W poszukiwaniu lepszego życia”, Anu Partanen, 2017, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, tł. Aleksandra Czwojdrak
Jaki jest przepis na stworzenie szczęśliwego społeczeństwa? Lepiej jest zapewnić obywatelom wolność i nieograniczone możliwości, czy stabilność i poczucie bezpieczeństwa? Co poszło nie tak, że Stany Zjednoczone zatraciły ideę American Dream? I czym jest nordycka teoria miłości?
Anu Partanen, fińska dziennikarka, porzuca swoje ustabilizowane i pełne poczucia bezpieczeństwa życie w Finlandii. Przeprowadza się do Nowego Jorku, miasta w kraju nieskończonych możliwości – i, jak szybko się o tym przekonuje – kraju niewyczerpanych ograniczeń. Autorka na własnej skórze boleśnie doświadcza, jak amerykański system – począwszy od oświaty i szkolnictwa wyższego, poprzez opiekę zdrowotną i szeroko pojętą politykę społeczną, a skończywszy na gospodarce – zmierza ku zatraceniu i totalnemu zaprzeczeniu swoich pierwotnych idei, generując coraz to
większe nierówności społeczne i w niezdrowy sposób uzależniając od państwa jego obywateli. Anu Partanen doznaje wręcz szoku kulturowego, porównując sytuację w Ameryce ze stanem rzeczy w rejonie, z którego pochodzi – gdzie za wartość nadrzędną uchodzi nordycka teoria miłości, w myśl której należy umożliwić jednostce autonomię i osobisty rozwój, by będąc szczęśliwą, mogła ona przyczyniać się do rozwoju wspólnoty, której jest częścią.
Książka Ameryka po nordycku. W poszukiwaniu lepszego życia to zatem komparatystyczne studium nad dwoma systemami funkcjonowania państwa, a co za tym idzie – zapewnienia dobrobytu obywatelom (lub jego braku) w każdym z nich. Autorka opiera się zarówno na swoich obserwacjach i doświadczeniach, jak i na statystykach oraz wypowiedziach ekspertów. Porównując systemy nordycki i amerykański, Partanen stara się więc zachować obiektywizm i oddać sprawiedliwość każdemu z nich. Nie gloryfikuje bezkrytycznie jednego, umniejszając zasługi i dokonania drugiego. Wydobywa jedynie na światło dzienne to, co najlepsze w każdym z nich i poszukuje jednocześnie odpowiedzi na pytanie, czego oba te kraje mogłyby wzajemnie się od siebie nauczyć.
Anu Partanen bilansuje zatem wady i zalety funkcjonowania w obu porównywanych systemach. Próbuje też uniknąć postawienia sobie pytania „czy naprawdę trzeba wybierać pomiędzy jednym a drugim”. Odpowiedź może bowiem wcale nie być tak prosta i jednoznaczna.
Patrycja Zaborowska
Serdecznie dziękujemy Wydawnictwu Uniwersytetu Jagiellońskiego za udostępnienie egzemplarza recenzenckiego książki!
Skandynawistyczne Koło Naukowe UJ 